ดอกไม้ไทย ตอน ดอกจำปา

ดอกจำปา

 

  ดอกจำปา หรือ Magnolia champaca ซึ่งมีกำเนิดในถิ่นร้อนอย่างเอเชียใต้และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้เรานี่เอง จึงเป็นไม้ไม่ผลัดใบ ลำต้นสูงได้ราว 20-30 เมตรเนื้อไม้สีเหลืองถึงน้ำตาลอ่อนสวยงามและเหนียวทนทาน จึงนิยมใช้ในการก่อสร้างหรือทำเครื่องมือเครื่องใช้ต่างๆ ใบ รูปไข่ปลายแหลม ใบอ่อนมีขนนุ่มปกคลุม ดอกเมื่อบานสะพรั่งเต็มต้นจะส่งกลิ่นฟุ้งขจรไปไกล กลีบดอกทรงแคบยาวสีเหลืองอมส้ม จึงมีชื่อฝรั่งว่า Golden Champaca หรือ Orange Champaca ไทยเราเองก็เรียกสีเหลืองทองสุกปลั่งว่า “สีดอกจำปา” ดังบทมโหรีสมัยกรุงศรีอยุธยาว่า “สีเนื้อเจ้าจำปาทอง ใต้ฟ้าเลียบจบ ทั้งแผ่นพิภพไม่มีสอง เนื้อเจ้าจำปาทอง ใต้ฟ้าจะหายากเอยฯ”

 

จำปานี้นอกจากจะทั้งสวยทั้งหอมแล้ว ยังมีสรรพคุณทางการแพทย์ชนิดครอบจักรวาล ชาวอินเดียและฟิลิปปินส์นิยมนำกลีบดอกไปต้มดื่มแก้อาการอาหารไม่ย่อย วิงเวียนศีรษะ และเป็นไข้ กลีบจำปาแช่ในน้ำมันสามารถใช้ทาภายนอกรักษาอาการปวดศีรษะเนื่องจากการหด เกร็งของกล้ามเนื้อหรือหลอดเลือดแดงในสมองโป่งพอง รวมทั้งแก้อาการติดเชื้อในโพรงจมูก ไซนัส ไขข้ออักเสบ และโรคเก๊าท์ ใบอ่อนของต้นจำปาขยำแช่น้ำ มีสรรพคุณให้ความเย็นและฆ่าเชื้อโรค ใช้เป็นยาหยอดตาได้ น้ำคั้นจากใบใช้ผสมน้ำผึ้งดื่มบรรเทาอาการจุกเสียด ส่วนใบตำผสมน้ำมันทาแก้ปวดข้อ ใบจำปานี้ยังใช้เป็นยาเหน็บช่องคลอดเพื่อลดกลิ่นอับชื้นและแก้อาการติดเชื้อ ได้อีกด้วย เปลือกต้นมีกลิ่นหอมใช้แทนอบเชย มักนำมาเคี้ยวกับหมากเพื่อเพิ่มสรรพคุณช่วยย่อยและบำรุงหัวใจ รากแห้งและเปลือกหุ้มรากช่วยขับระดูและเป็นยาระบาย ผลและเมล็ดใช้รักษารอยแตกบนฝ่าเท้า น้ำมันสกัดจากเมล็ดใช้ทาหน้าท้อง แก้ท้องอืดท้องเฟ้อ เมล็ดยังใช้เป็นยาขับพยาธิในลำไส้อีกด้วย
    
     การแพทย์แผนโบราณของไทยก็กล่าวถึงสรรพคุณอื่นๆ อีกเช่น ดอกใช้ลดความร้อนในเลือด ใช้เป็นยาบำรุงหัวใจ บำรุงประสาท บำรุงธาตุ ขับปัสสาวะ ใบรักษาโรคเส้นประสาทและแก้ป่วง รากแห้งและเปลือกหุ้มรากใช้บ่มฝี เปลือกต้นแก้คอแห้ง แก่นแก้โรคเรื้อน ยางใช้รักษาโรคริดสีดวงได้ด้วย

     การวิจัยทางวิทยาศาสตร์สมัยใหม่ยังพบว่าสารสกัดจากใบ เมล็ด เปลือกและแก่นต้นจำปามีสรรพคุณต้านเชื้อแบคทีเรียและเชื้อราหลายชนิด ทั้งยังพบสาร parthenolide และ costunolide ซึ่งมีฤทธิ์ต้านมะเร็ง นักวิจัยในประเทศอินเดียก็พบว่าสารสกัดจากดอกจำปามีสรรพคุณบรรเทาภาวะน้ำตาล ในเลือดต่ำ ซึ่งเกิดจากการรับประทานยาลดน้ำตาลในเลือดหรือการฉีดอินซูลินในปริมาณสูง เกินไป สอดคล้องกับตำราแพทย์แผนโบราณของอินเดียที่ใช้ดอกจำปารักษาอาการของโรคเบา หวานมานานแล้ว

   ส่วนสรรพคุณด้านความงามนั้น ในอินเดียใช้ดอกจำปาทำน้ำมันใส่ผมคุณภาพเยี่ยม โดยใช้กลีบดอกสดผสมคลุกเคล้ากับเมล็ดงา เพื่อให้เมล็ดงาดูดซับกลิ่นหอมและเปลี่ยนดอกใหม่ไปเรื่อยๆ จนกว่าจะได้กลิ่นเข้มข้น จากนั้นนำเมล็ดงาไปผ่านกระบวนการบีบเย็นเพื่อสกัดน้ำมัน ก็จะได้น้ำมันใส่ผมที่มีทั้งคุณค่าบำรุงและกลิ่นหอมจากดอกจำปา น้ำคั้นจากใบจำปาผสมน้ำมันมะพร้าวใช้ทาหนังศีรษะแก้รังแคได้ เปลือกต้นก็ใช้ป่นเป็นผงผสมน้ำมันมะพร้าวสำหรับทาหนังศีรษะกำจัดเหา ส่วนประโยชน์ด้านอื่นๆ นั้น เกษตรกรที่ทำสวนมะพร้าวก็สามารถปลูกต้นจำปาไว้ใกล้ๆ เพราะกลิ่นหอมจากดอกสามารถไล่ด้วงแรดที่เป็นศัตรูพืชตัวฉกาจได้ดีนัก สีเหลืองอมส้มของดอกจำปาใช้ย้อมผ้าได้ด้วยเช่นกัน

   ดอกจำปานี้เป็นที่ยกย่องในโลกตะวันตกด้วย ดังจะเห็นว่าหัวน้ำมันดอกจำปา หรือ champaca absolute นั้นได้รับความนิยมมากไม่แพ้หัวน้ำมันดอกไม้ชนิดอื่นๆ ฝรั่งนักผสมน้ำหอมเดี๋ยวนี้ก็หันมาสนใจกลิ่นหอมของดอกไม้จากแดนไกลมากขึ้น เพราะให้กลิ่นเข้มข้นเย้ายวนที่สื่อถึงความหรูหรารุ่มรวยได้เป็นอย่างดี จึงมีการใช้กลิ่นจำปาเป็นส่วนผสมในน้ำหอมต่างๆ มากขึ้นเรื่อยๆ ทั้งที่เป็นแบรนด์ประเภท mainstream หรือที่มีขายทั่วไปตามเคาน์เตอร์ในห้างสรรพสินค้าชั้นนำ รวมทั้งแบรนด์จำพวก niche ที่หาซื้อได้ยากกว่า แต่คุณภาพกลิ่นโดยรวมนั้นถือว่าดีกว่า ซึ่งก็แน่นอนว่าราคาย่อมแพงตามไปด้วย ตัวอย่างน้ำหอมกลิ่นจำปาชั้นยอดที่ได้รับความนิยมมากจากบรรดาแฟนน้ำหอมก็คือ Champaca จาก Ormonde Jayne และ Luxe: Champaca จาก Comme des Garçons

   กลิ่นจำปามีความหอมหวานเย้ายวนคล้ายผสมผสานขึ้นจากดอกไม้หลายชนิด เช่นกระดังงาและดอกส้ม เจือกลิ่นไม้หอมหรือเครื่องเทศเล็กน้อย วิธีสกัดหัวน้ำมันจำปาที่มีประสิทธิภาพที่สุดคือ supercritical CO2 extraction หรือการสกัดด้วยคาร์บอนด์ไดออกไซด์วิกฤติยิ่งยวด รองลงมาคือการสกัดด้วยตัวทำละลาย หรือ solvent extraction กว่าจะได้หัวน้ำมันดอกจำปาเข้มข้นก็ต้องใช้ดอกจำนวนมาก จึงมีราคาแพงและใช้เฉพาะในอุตสาหกรรมน้ำหอมชั้นสูงเท่านั้น ผู้ผลิตในอินเดียมักผสมน้ำมันไม้จันทน์ลงไปในหัวน้ำมันจำปาด้วยเพื่อให้ รักษากลิ่นหอมไว้ได้นาน ไม่ระเหยไปง่ายๆ น้ำมันหอมที่ได้นี้เรียกว่า “attar
”
    นอกจากหัวน้ำมันดอกจำปาจะเป็นที่รู้จักดีในเมืองฝรั่งแล้ว ธูปหอมกลิ่นจำปาจากอินเดียก็เป็นที่นิยมเช่นกัน เรียกว่า Nag Champa incense ธูปหอมนี้สมัยก่อนคงใช้กลิ่นจำปาแท้ๆ เป็นส่วนผสม แต่ปัจจุบันใช้ยางที่ได้จากต้นมะยมป่าหรือมะยมหอม (Ailanthus malabarica) แทน และเติมกลิ่นไม้จันทน์ ยางไม้และสมุนไพรหอมอีกหลายชนิด หาซื้อได้ง่ายและราคาย่อมเยากว่าน้ำมันดอกจำปามาก

   ทางสุคนธบำบัดหรือ aromatherapy ถือว่ากลิ่นจำปามีสรรพคุณคลายความเครียด ทำให้จิตใจสงบและหายใจสะดวก เสริมสร้างความเชื่อมั่นและการมองโลกในแง่ดี กระตุ้นการไหลเวียนของพลังงานไปสู่หัวใจ ปรับสมดุลฮอร์โมนเพศในร่างกาย บรรเทาอาการผิดปกติในช่วงก่อนมีประจำเดือนและในผู้หญิงวัยทอง น้ำมันดอกจำปานี้สามารถใช้หยดในอ่างอาบน้ำหรือใช้นวดตัว ช่วยให้ผิวนุ่มเนียน ลดเลือนริ้วรอย บรรเทาอาการระคายเคือง ช่วยกระชับผิวและควบคุมความมัน กลิ่นจำปายังมีสรรพคุณกระตุ้นอารมณ์ปรารถนาทางเพศอีกด้วย การจุดเทียนหอมหรือเผาน้ำมันดอกจำปาในเตาน้ำมันหอมระเหยจะช่วยเพิ่มบรรยากาศ โรแมนติคในค่ำคืนพิเศษของคู่รักได้อย่างดี

ขอบคุณข้อมูลจาก

sangkae.Blog
และรูปภาพสวยๆจากอินเตอร์เนต